Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelikle okul kütüphaneleri yönetmeliği değişti. Okul kütüphanesi görevlendirme esaslarından kitap ödünç alma süresine kadar tüm yönetmelik.
Kuruluş
Okul/kurumlarda okul kütüphanesi ve okul öncesi eğitim kurumlarında ve ilkokullarda sınıf kitaplığı kurulur. Ayrıca ihtiyaç durumunda gezici kütüphaneler oluşturulur. Kütüphaneler için oluşturulan mekânlar amacı dışında kullanılamaz.
Atama ve Görevlendirme
Kitap sayısı 10.000’i aşan okul kütüphanelerine bir kütüphaneci atanır. Kütüphanecinin atanamadığı durumlarda valilikçe Türk dili ve edebiyatı veya Türkçe alanlarından öncelikli olarak norm kadro fazlası öğretmenlerden görevlendirme yapılabilir. Kütüphanecinin atanamadığı veya valilikçe görevlendirmenin yapılamadığı durumlarda okul/kurum yönetimince kütüphanecilik kursu almış bir öğretmen yoksa öğretmenler kurulunca belirlenecek bir öğretmen kütüphaneden sorumlu öğretmen olarak belirlenir. Kütüphaneciye/kütüphaneden sorumlu öğretmene yardımcı olmak üzere okul/kurum müdürlüğünce bir memur görevlendirilir. Öğretmen ve memurun okul yönetimince kütüphanecilik ile ilgili hizmet içi eğitime katılmaları sağlanır.
Kütüphaneciye
ve kütüphanede görevlendirilen memura başka görev verilmez.
Kütüphanecinin/kütüphaneden
sorumlu öğretmenin görevleri
Kütüphaneci veya
kütüphaneden sorumlu öğretmen, okul kütüphanelerini ve kütüphane içerisinde
oluşturulan alanları aşağıda belirtilen esaslara göre düzenler ve yönetir:
a) Kütüphaneye
sağlanan kaynakların gerekli kayıtlarını tutar ve kaynaklardaki bilgilere
sağlıklı erişim için bibliyografik kimlikler hazırlar. Bu işlemler için
Bakanlıkça belirlenen kataloglama ve sınıflama sistemini kullanır. Katalogları;
yazar adı, kaynak adı ve konularına göre alfabetik olarak düzenler.
b) Kitap, süreli
yayınlar ve diğer kaynakları düzenler, kataloglama ve envanteri takip
ederek koleksiyon yönetimini yapar.
c) Okuma
kültürünü oluşturmaya yönelik etkinlikler düzenler.
ç) Araştırma yapma,
yazılı, basılı ve dijital kaynaklara erişme ve bunları kullanmada öğrencilere
rehberlik eder.
d) Okul türü,
alanları, okuyucu kitlesi dikkate alınarak etkinlikler planlar ve bu
etkinliklerin gerçekleştirilmesini sağlar.
e) Çalışma
takvimine göre planlanan etkinliklerde sınıf rehber öğretmenleri, alan
öğretmenleri ve diğer öğretmenlerin planlamaları doğrultusunda iş birliği yapar.
f) Kütüphane
materyallerini korur, ödünç verme işlemlerini yönetir ve kitapların kütüphaneye
iade edilmesini takip eder.
g) Kütüphane
kaynaklarının tespiti ve seçimi amacıyla Seçim ve Ayıklama Komisyonu ile iş
birliği yaparak kütüphane kaynaklarını günceller.
ğ) Kitap okumanın
okul başarısına ve hayat becerilerine yansımalarını içeren verileri,
araştırmaları, kütüphanede gerçekleştirilen faaliyetleri ve bunlarla ilgili
raporları okul yönetimi, öğretmenler, öğrenciler ve velilerle paylaşır.
Teknik
hizmetler
(1) Teknik hizmetler,
kütüphane kaynaklarının;
a) Seçimi ve
sağlanması,
b) Düzenleme,
kataloglama ve sınıflandırılması,
c) Bakım, onarım
ve güncelliğini yitiren eserlerin ayıklanması,
işlemlerinden oluşur.
(2) Birinci
fıkrada yer alan iş ve işlemler Bakanlıkça belirlenen kütüphane otomasyon
sistemi üzerinden yürütülür.
Kaynaklar,
seçimi ve sağlanması
(1)
Kütüphane kaynaklarının tespiti ve seçimi için Seçim ve Ayıklama Komisyonu,
ilçe millî eğitim şube müdürü başkanlığında kurulur. Şube müdürünün
katılamadığı durumlarda okul müdürü komisyona başkanlık eder. Komisyon
tarafından seçilen kaynaklar öncelikle;
a) Türk millî
eğitiminin genel amaçları ve temel ilkelerine uygun,
b) Öğrencilerin
yaş ve gelişim düzeylerine uygun,
c) Millî, manevi,
kültürel, ahlâki ve insani değerlere uygun,
ç) Öğrencilerin
beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı bir kişiliğe
sahip olmalarını destekleyici,
d) Türkçenin
doğru ve güzel kullanımını sağlamaya yönelik okuma, dinleme, anlama, konuşma,
münazara ve yazma becerilerini destekleyici,
e) Öğrencilerin
eleştirel, analitik, özgün düşünme becerilerini, akademik başarılarını
destekleyici ve geliştirici,
f) Görsel,
dijital okuryazarlık, medya okuryazarlığı gibi farklı okuryazarlıkları
destekleyici,
niteliklere uygun olur.
(2) Seçilen
kaynakların içinde özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilere yönelik materyaller bulunur.
(3) Okul
kütüphanesine bağışlanacak kitaplar, bu Yönetmelik çerçevesinde Seçim ve
Ayıklama Komisyonu tarafından değerlendirilir.
(4) Türk millî
eğitiminin genel amaçları ve temel ilkelerine uygun olmayan kitaplar
kütüphanelerde, sınıf kitaplıklarında, oluşturulan alanlarda ve gezici
kütüphanelerde bulundurulamaz.
(5) Kütüphane
kaynakları; Bakanlıktan gönderilen kaynaklar ile satın alma, bağış ve imkânlara
göre değişim yoluyla sağlanır.
Kataloglama ve
sınıflama
(1)
Kütüphaneye sağlanan kaynakların gerekli kayıtları tutulur ve kaynaklardaki
bilgilere sağlıklı erişim için bibliyografik kimlikleri hazırlanır. Bu işlemler
için Bakanlıkça belirlenen kataloglama ve sınıflama sistemi kullanılır.
Kataloglar; yazar adı, kaynak adı ve konularına göre alfabetik olarak
düzenlenir. Yapılan işlemler bilgisayar ortamına aktarılır.
(2) İşlemler
kütüphane otomasyon sistemi üzerinden yürütülür.
Bakım, onarım
ve ayıklama
(1)
Her ders yılı sonunda kütüphane kaynakları, kütüphaneci veya görevlendirilen
öğretmen tarafından gözden geçirilir ve tespit edilen hususlar raporla okul
müdürlüğüne bildirilir. Onarımı gerekli görülen kaynakların her türlü bakımı
yaptırılır. Seçim ve Ayıklama Komisyonu tarafından aşağıda belirtilen
nedenlerle ayıklanmasına karar verilen kaynaklar, bir tutanakla tespit
edilerek 9/10/2024 tarihli ve 9014 sayılı
Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Taşınır Mal Yönetmeliği hükümlerine
göre kayıtlardan düşümü yapılır. 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b)
bendine uygun olmayan kaynaklar uygun okullara veya kurumlara devredilir.
Ayıklama kapsamında;
a) Aşırı
kullanımdan dolayı yıpranan,
b) Bilimsel
değeri kalmayan,
c) Kurumun
düzeyine uygun olmayan,
ç) 10 uncu
maddede belirtilen kriterlere uygun olmayan,
eserler ayıklanır.
(2) Seçim ve
Ayıklama Komisyonu tarafından tespit edilen el yazmaları ve nadir eserler
listesi, Genel Müdürlüğe gönderilir.
Kullanıcı
hizmetleri
(1)
Kullanıcı hizmetleri, kütüphane dermesinden öğrenci, öğretmen ve diğer
personelin etkili biçimde yararlanmasıyla ilgili işlemlerden oluşur.
Danışma
hizmetleri
(1)
Öğretmen ve öğrencilerin dersleri ile çeşitli konulardaki bilgi
gereksinimlerini en kısa sürede karşılamalarına yardımcı olmak üzere
kütüphanede danışma hizmeti verilir. Bu hizmet, basılı kaynaklarla olduğu gibi
olanaklar ölçüsünde elektronik ortamlarla da karşılanır. Bu amaçla aşağıdaki
işlemler yapılır:
a) Danışma
dermesi oluşturulur. Burada ders kitapları, ansiklopediler, sözlükler,
atlaslar, yıllıklar, rehberler, bibliyografyalar, kataloglar, listeler ve
benzerleri bulundurulur.
b) Basılı olmayan
kaynakların dijital nüshaları imkanlar dahilinde sağlanarak
hizmete sunulur.
c) Derme,
kütüphanede ulaşılabilecek bir alanda hizmete sunulur.
ç) Bu
hizmetlerden yararlanacaklara sürekli yardımcı olunur.
Kütüphaneden
yararlanma
(1)
Kütüphaneci veya kütüphaneden sorumlu öğretmen; çalışma takvimi doğrultusunda
planlanan etkinliklerde kütüphanecilik kulübü öncülüğünde diğer kulüplerle,
rehber, sınıf/şube rehber öğretmenleriyle, zümre başkanlarıyla ve alan
öğretmenleriyle iş birliği içinde;
a) Her öğretim
yılı başında öğrencilere, gruplar hâlinde kütüphanenin danışma kaynakları ile
varsa elektronik kaynakların kullanımını öğretir.
b) Okul türü,
alanları, okuyucu kitlesi dikkate alınarak öğrencilere yönelik yazar, çizer,
şair, gazeteci, bilim insanı, meslek erbabı, müzisyen, ressam, tiyatrocu,
sporcu ve benzeri kişilerle yüz yüze ya da uzaktan söyleşiler ve buluşmaların
düzenlenmesini sağlar.
c) Çalışma
takvimi doğrultusunda Kütüphaneler Haftası, Dünya Çocuk Kitapları Haftası gibi
belirli gün ve haftalarda kütüphane etkinliklerinin düzenlenmesini sağlar.
ç) Kitap tanıtım
panolarının hazırlanmasını sağlar.
d) Etkili ve
verimli okuma becerileri kazandırmak için kitap okuma takımlarının
oluşturulmasını sağlar.
e) Yerel ve
ulusal kütüphaneler, kitap fuarları, yeni nesil kütüphaneler, kitapçılar
çarşısı, sahaflar, matbaalar, üniversitelerin bilgi ve belge yönetimi
bölümleri, kitap tamir atölyeleri, cilt atölyeleri, müzeler ve benzeri yerlere
geziler ve ziyaretler düzenler.
f) Okumanın bir
kültür olarak hayatın her alanında devam ettiğini göstermek amacıyla okul
bahçeleri, toplu taşıma araçları, otobüs durakları, metro istasyonları,
alışveriş merkezleri, sahiller, havalimanları, parklar, yaylalar, stadyumlar,
tiyatro-sinema salonları, millet bahçeleri, tarihî mekânlar, camiler, ören
yerleri, açık hava müzeleri ve benzeri farklı mekânlarda farkındalık oluşturacak etkinliklerin yapılmasını
sağlar.
g) Öğrenci
yazılarından oluşacak dergi, dergicik, bülten, duvar gazetesi, e-dergi gibi
yayınların hazırlanmasını ve bu çalışmalara destek verilmesini sağlar.
ğ) Öğrencilerin
ilgisini farklı kitaplara çekmek ve okuma kültürü kazandırmak amacıyla okul
kütüphanesinde çok okunan ve okunmasında fayda görülen kitaplar listesini
belirli aralıklarla ilan edilerek kitap tanıtımlarına yönelik etkinlikler
düzenlenmesini sağlar.
h) Biyografik
okuma grupları oluşturulmasını sağlar.
ı) Bilim, tarih,
kültür, sanat, düşünce ve medeniyet mirasımızı anlamaya, yorumlamaya ve
tanıtmaya yönelik tematik okuma gruplarının oluşturulmasını sağlar.
i) Okuma
kültürünü geliştirmek amacıyla okul öncesi eğitim kurumlarındaki öğrencilere
yönelik kütüphane ortamında sesli kitap okuma, kitap karakterlerini canlandırma
ve benzeri çalışmaların yapılmasını sağlar.
j) İlkokul
kademesindeki öğrencilere her ay en az bir defa kütüphane ortamında kütüphanedeki
kaynakların kullanımına yönelik etkinliklerin düzenlenmesini sağlar.
k) Etkili ve
verimli okuma amacıyla öğrencilerin düzenli kitap okumalarını sağlar.
l) Öğrencilerle
kitap tahlilleri/münazaraları/sohbetleri yapılması ve kitap özetlerinin
çıkarılarak paylaşılması ve benzeri etkinliklerin düzenlenmesini sağlar.
m) Kütüphanelerin
ve sınıf kitaplıklarının zenginleştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmasını
sağlar.
n) Öğrencileri
araştırma yapmak amacıyla yazılı, basılı ve dijital kaynaklara erişimi ve
kullanımı ile ilgili uygulamalı çalışmalara yönlendirir.
Ödünç verme
hizmeti
(1)
Öğrenci ve öğretmen okul kütüphanesinin doğal kullanıcısıdır. Ödünç verme
işlemi gerçekleştirilirken öğrenciler ve öğretmenlerin, üye olmak koşuluyla
ödünç verme servisinden yararlanması sağlanır. Ancak;
a) Danışma
kaynakları,
b) Piyasada
mevcudu bulunmayan kitaplar,
c) Süreli
yayınlar,
ödünç verilmez.
(2) Okul
kütüphanelerinden öğrenci ve öğretmenlerin yararlanma süreci ve ödünç verme
hizmeti kütüphane otomasyon sistemi üzerinden yürütülür.
(3) Öğrencilerin
ve öğretmenlerin okuldan/kurumdan ayrılması durumunda otomasyon sistemindeki
üyelikleri sonlandırılır.
Ödünç verme
servisi
(1)
Ödünç verme servisine üye olmak isteyen öğretmen ve öğrencinin üyelik işlemleri
otomasyon sistemi üzerinden yürütülür.
Ödünç alma
süresi
(1)
Bir kitabı ödünç alma süresi on beş gündür. Kütüphaneye iadesi yapılmayan
kitapların takibi kütüphaneci veya kütüphaneden sorumlu öğretmen tarafından
yapılır. Öğrencilerin ve öğretmenlerin okuldan ayrılması sebebiyle otomasyon
sistemindeki üyeliklerinin sonlandırılması durumunda alınan ödünç kitabın
kütüphaneye iadesi sağlanır. Öğrencilere bir defasında en fazla üç,
öğretmenlere en fazla beş kitap ödünç verilebilir.
Kütüphane
kaynaklarının hasara uğratılması veya kaybedilmesi
(1)
Ortaöğretim okul kütüphanelerinde hasara uğratılan veya kaybedilen kaynak
ilgili kişiden temin edilir, temin edilememesi hâlinde o günkü piyasa bedeli,
hasara uğratan veya kaybeden kişiden alınır. Kaynak bedeli ile mevcudu varsa
aynısı yoksa kaybedilenin kaydı silinerek başka eser satın alınır.
Kullanıcı
ödünç kitap alma kartı
(1) Ödünç kitap almak
isteyen üye öğretmen ve öğrenciye kütüphane yöneticisi tarafından kütüphane
otomasyon sistemi üzerinden bir kullanıcı kartı düzenlenerek verilir.
Kitap veya
kaynaklara numara fişinin verilmesi
(1)
Ödünç verilecek kitaplarla ilgili iş ve işlemler kütüphane otomasyon sistemi
üzerinden yapılır.
Kitap kontrol
fişi
(1)
Ödünç verilecek kitapların kontrolü kütüphane otomasyon sistemi üzerinden takip
edilir.
Kitabın ödünç
verilmesi
(1)
Kütüphaneden ödünç verilebilmesi için şunlar yapılır:
a) Öğrenci,
öğretmen kartını kütüphane görevlisine verir.
b) Ödünç verilen
kitap ve ödünç verme tarihi otomasyon sistemine kaydedilir.
c) Kaynak teslim
edildiğinde otomasyon sistemi üzerinden iade alınır.
Kütüphane
çalışma saatleri
(1)
Okul kütüphanelerinin eğitim öğretim ve mesai saatlerinde açık olması esastır.
İhtiyaç halinde öğrencilerin projeleri ve ödevleri için okul/kurum müdürlüğünce
belirlenecek saatlerde de hizmet verilebilir.
(2) Kütüphanede
düzenlenecek etkinlikler için zaman planlaması yapılır.
(3) Yatılı ve
pansiyonlu okullarda ders saati bitimi ve hafta sonu tatil günlerinde okul
yönetiminin hazırlayacağı planlamaya göre kütüphanenin açılış ve kapanış
saatleri ayrıca belirlenebilir.